een minimale toetsing
'al dat getoets' een beetje te veel
wijze de toetslast teruggebracht
kan worden tot het minimum.
De wet- en regelgeving van 2014 (Wet Eindtoetsing PO en Toetsbesluit PO) biedt scholen naast de verplichting tot het hanteren van een leerling- en onderwijsvolgsysteem anderzijds veel ruimte voor de invulling daarvan.
Het eerste schema hieronder kan worden gezien als een sobere standaard aanpak. In groep 1 en 2 vind ik het toepassen van landelijk genormeerde toetsen onwenselijk vanwege de vele bezwaren die eraan kleven.
Ik zou me daarom beperken tot het (gestructureerd) observeren en registreren van in het bijzonder de functieontwikkeling. In groep 3 t/m 8 vind ik eens per jaar toetsen met landelijk genormeerde, methodeonafhankelijke toetsen voldoende, omdat de methodegebonden toetsen en de observaties van de leerkracht er immers al voor zorgen dat de voortgang in de leerstof wordt bewaakt.
De landelijk genormeerde, methodeonafhankelijk toetsen zijn er namelijk voor om het niveau (de kwaliteit ten opzichte van de landelijke norm) te bewaken: 'Lopen we een beetje in de pas met onze manier van werken?' Verder zijn ze handig om voor de leerling het ontwikkelingsperspectief te bewaken. In de groepen 4 en 5 zou ik wel twee maal het technisch lezen en hoofdrekenen toetsen, omdat die ontwikkeling daar veel sneller gaat. In groep 8 zou ik de toetsen in de eerste helft van het schooljaar afnemen, vanwege het vroegtijdig kunnen opmaken van een schooladvies en vanwege de eindtoets die in april wordt afgenomen. Om na te gaan of eruit gekomen is wat erin zit, kan in groep 6 of in groep 7/8 een klassikale intelligentietest worden afgenomen, waarmee tevens een (pré)advies VO kan worden geformuleerd. Aanvullend zou in groep 6/7/8 nog een test kunnen worden afgenomen, die iets zegt over de leermotivatie, het doorzettingsvermogen en het zelfvertrouwen. Hieronder het voorbeeld van een afnameschema, waarbij gekozen is voor een eenmalige afname per onderdeel per leerjaar.
Afnameschema leerling- en onderwijsvolgsysteem
| Groep | het hele jaar | september t/m januari* | februari t/m juni* |
|---|---|---|---|
| 1 | observeren FO | ||
| 2 | observeren FO | ||
| 3 | toetsen TL, HR, RW, SP | ||
| 4 | toetsen TL en HR | toetsen TL, HR, BL, RW, SP | |
| 5 | toetsen TL en HR | toetsen TL, HR, BL, RW, SP | |
| 6 | toetsen TL, HR, BL, RW, SP | ||
| 7 | toetsen TL, HR, BL, RW, SP | ||
| 8 | toetsen TL, HR, BL, RW, SP | eindtoets |
FO = functieontwikkeling, TL = technisch lezen, HR = hoofdrekenen, BL = begrijpend lezen, RW = rekenen/wiskunde, SP = spellen
*) De afname van de toetsen kan worden gespreid over de beschikbare onderwijsmaanden, zodat de toetslast zo draaglijk mogelijk is: maximaal één toets per onderwijsmaand. Andere verdelingen over het jaar zijn mogelijk (bijvoorbeeld eens in de twee maanden een toets).
Voor scholen die minimaal willen toetsen kan onderstaand afnameschema volstaan.
Het voldoet aan de wensen van de onderwijsinspectie en is het absolute minimum.
Minimaal afnameschema leerling- en onderwijsvolgsysteem
| Groep | het hele jaar | okt., nov., dec.* | maart, april, mei* |
|---|---|---|---|
| 1 | observeren FO | ||
| 2 | observeren FO | ||
| 3 | toetsen RW, SP | ||
| 4 | toetsen BL, RW, SP | ||
| 5 | toetsen BL, RW, SP | ||
| 6 | toetsen BL, RW, SP | ||
| 7 | toetsen BL, RW, SP | ||
| 8 | toetsen BL, RW, SP | eindtoets |
FO = functieontwikkeling, BL = begrijpend lezen, RW = rekenen/wiskunde, SP = spellen
*) De afname van de toetsen kan worden gespreid over de beschikbare onderwijsmaanden, zodat de toetslast zo minimaal mogelijk is: maximaal één toets per onderwijsmaand. Andere verdelingen over het jaar zijn mogelijk (bijvoorbeeld eens in de drie maanden een toets).
Voor alle genoemde functies zijn instrumenten beschikbaar in het Boom LVS, dat in zijn opzet aansluit bij de wens van sommige scholen om minimaal te toetsen. Het pakket kent namelijke een 'Kern' waarbij alleen Begrijpend Lezen, Rekenen/Wiskunde en Spellen worden getoetst. Bovendien is de normering continu, waardoor de school zelf kan bepalen wanneer (in welke onderwijsmaand) zij welke toets wil afnemen.
Een en ander kan de toetslast tot een minimum beperken.
